Heeft u alles al geregeld?

Artikel op doodgewoonindenhaag.nl 

Heeft u alles al geregeld? Als ik deze vraag stel, krijg ik meestal een bevestigend antwoord. Natuurlijk heeft degene tegenover mij iets geregeld. “Ik heb toch immers een testament?” Het zou hooguit kunnen dat dit testament aan een opfrisbeurt toe is. Wat inderdaad ook vaak het geval is. Wetgeving op het gebied van erfrecht en belastingen is in de tussentijd gewijzigd evenals soms de persoonlijke omstandigheden. Op het gebied van de zorg en de financiering daarvan is de laatste paar jaar ook het nodige veranderd. Allemaal zaken die een opfrissing en soms een complete wijziging van het ooit opgestelde testament noodzakelijk kunnen maken. Maar men heeft in elk geval iets op de plank liggen dat na het overlijden de nabestaanden en erfgenamen enige houvast biedt.

Heeft u alles al geregeld voor het geval u het zelf niet meer kunt?

Als ik deze vraag stel, kijkt men mij vaak aarzelend aan. Slechts een enkeling weet dat het mogelijk is om alvast maatregelen te treffen voor de periode waarin men zelf niet meer zijn of haar zakelijke en persoonlijke belangen kan behartigen. U kunt in een levenstestament, dat eigenlijk een uitgebreide notariële volmacht is, alvast een gemachtigde aanwijzen die bijvoorbeeld uw bankzaken moet regelen als u dat zelf niet meer kunt. Ook kunt u alvast een gemachtigde, dat mag dezelfde persoon zijn maar dat hoeft niet, aanwijzen die uw persoonlijke belangen kan behartigen bijvoorbeeld op het gebied van uw medische behandeling en verzorging. Stel dat u graag regelmatig wilt schenken aan uw kinderen en kleinkinderen, dan kunt u alvast in de volmacht vastleggen dat uw gemachtigde dat mag blijven doen als u het zelf niet meer kunt.

Stelt u dit niet te lang uit, maar regel het nu u het nog zelf kunt.

Vaak wordt gedacht dat men nog wel alle tijd heeft om zaken te regelen, als het zover is. En mocht het zo zijn dat de nood hoog is, dan kan de rechter toch altijd nog iemand aanwijzen?
Bedenk daarbij wel dat u zomaar ineens voor een voldongen feit gesteld kunt worden en dat de rechter misschien iemand aanwijst die u, als u dat zelf nog had kunnen beslissen, niet zou hebben aangewezen. In zo’n geval worden beslissingen voor u genomen en zit u niet meer zelf aan het stuur.

Enkele voorbeelden uit de dagelijkse praktijk:

Een oudere heer van negentig komt ten val in zijn tuin. Hij wordt met de ambulance opgehaald en naar het ziekenhuis vervoerd. Daar constateert de arts dat meneer een pacemaker nodig heeft. Deze wordt succesvol geplaatst. Meneer raakt na de narcose echter in een delier. Hij is in de war en weet niet meer waar hij is. Als hij thuiskomt, lukt het hem ineens niet meer om zijn betalingsopdrachten en acceptgiro’s van een juiste handtekening te voorzien. Ook het invullen van het rekeningnummer gaat regelmatig fout. Meneer vult bijvoorbeeld op een acceptgiro van de Belastingdienst het rekeningnummer van de belastingdienst in op de plek waar het rekeningnummer van de betaler moet worden ingevuld. Bij zijn bank worden zijn betalingsopdrachten en acceptgiro’s in een geautomatiseerd proces verwerkt. Het systeem herkent de handtekening van meneer niet, kan vanwege het bibberige handschrift de opdracht niet lezen of constateert dat een verkeerd rekeningnummer is ingevuld. Zonder pardon krijgt meneer al zijn ingestuurde opdrachten weer terug. Er volgen aanmaningen van KPN, de Belastingdienst en de aanbieders van gas, water en licht. De paniek slaat toe bij zijn echtgenote, die eveneens op leeftijd is. Zoals wel vaker bij echtparen van die generatie heeft mevrouw zich nooit met de bankzaken en overige financiële zaken bemoeit. De echtgenoot handelde dat traditioneel af. Nu wil en kan mevrouw dit niet meer overnemen.

Gelukkig had meneer mij vooraf al benoemd tot executeur zodat ik, indien hij zou komen te overlijden, zijn echtgenote zou kunnen helpen bij de afwikkeling van zijn nalatenschap. Een aantal jaren geleden heeft hij mij betrokken bij het opstellen van de aangiftes Inkomstenbelasting voor hem en zijn echtgenote waardoor ik al op de hoogte was van hun financiële situatie en de bankzaken. Ik belde met de leveranciers, probeerde betalingsafspraken te maken, had contact met de bank, maar officieel kon ik nog weinig doen omdat meneer altijd graag zelf de touwtjes in handen hield en, ondanks het feit dat ik dat in zijn goede tijd al een paar keer had aangekaart, geen stappen had willen ondernemen om een levenstestament op te laten stellen. Er was nog tijd genoeg om als het zover was zaken te regelen. ‘’Dat komt dan wel.’’

Er moest dus toch nog een verzoek tot het instellen van bewind voering worden opgesteld en bij de Rechtbank worden ingediend. Dit had heel wat voeten in de aarde. Er moest een arts, niet de eigen behandeld (huis)arts maar een onafhankelijke specialist, worden ingeschakeld om een medische verklaring op te stellen dat een onderbewindstelling van meneer echt noodzakelijk was. Er kwam een terechtzitting. Er werd om een Verklaring Omtrent het Gedrag gevraagd, de rechter wilde een kopie van de beroepsaansprakelijkheidsverzekering van de beoogd bewindvoerder zien, enzovoort. Uiteindelijk heeft de hele aanvraagprocedure ongeveer een half jaar in beslag genomen tot de rechtbank de beschikking waarin ik tot bewindvoerder werd benoemd afgaf, en alles met de bank geregeld kon worden. En in de tussentijd bleven er natuurlijk regelmatig betalingen misgaan, raakten opdrachten zoek en moesten de bankzaken zo goed en zo kwaad als dat ging doorgang vinden.
Had meneer in dit geval al een levenstestament laten opstellen en daarin mij aangewezen als gevolmachtigde voor de bankzaken, dan zou ik alles veel sneller, met minder zorgen voor zijn echtgenote en met minder kosten hebben kunnen regelen.

Nog een ander voorbeeld:

Twee heren zijn met elkaar getrouwd. Een van hen gaat dementeren. De andere partner is nog goed gezond, zowel lichamelijk als geestelijk. Ze hebben allebei een testament opgesteld waarin zij elkaar over en weer tot erfgenaam en executeur hebben benoemd. Niets aan de hand dus, denkt u. Maar dan gebeurt er iets onverwachts. De nog gezonde partner overlijdt zeer plotseling aan een hartinfarct.

Voor deze situatie is niets geregeld. Op stel en sprong zal er nu van alles geregeld moeten worden via de rechtbank. De overgebleven wilsonbekwame partner moet de nalatenschap volgens de wet beneficiair aanvaarden. Daarvoor moet de rechtbank worden ingeschakeld. Maar wie mag de wilsonbekwame partner vertegenwoordigen en gaat dat doen? Wie behartigt nu de zakelijke en persoonlijke belangen van de dementerende? Wat moet er gebeuren met het huis waar de gezonde partner nog in woonde? De dementerende partner kan en mag de woning gezien zijn mentale toestand niet meer verkopen.

In dit geval zou het ook goed zijn geweest als de heren al op voorhand in deze situatie hadden voorzien. In elk geval had in het testament overigens niet alleen een executeur, maar ook een opvolgend executeur moeten zijn benoemd. Dan was er nu in elk geval al een executeur geweest die iets had kunnen doen. Daarnaast zou een levenstestament hier ook zijn nut hebben bewezen, doordat de overgebleven dementerende partner dan een vertegenwoordiger zou hebben gehad. Ook in het levenstestament raad ik overigens aan een opvolgend gevolmachtigde te benoemen. Want had meneer zijn partner daarin als gevolmachtigde benoemd, dan was men nu tegen hetzelfde probleem aangelopen.

Een voorbeeld van een alleenstaande en alleen gaande oudere:

Een mevrouw zonder partner en zonder kinderen wordt opgenomen in een verpleeghuis. Daar wordt geconstateerd dat er geen bezoek komt voor mevrouw. Mevrouw blijkt door allerlei nare en vervelende omstandigheden in haar jeugd al decennialang geen contact meer te hebben met haar familie. Zij heeft ook geen sociaal netwerk. Geen vrienden of bekenden die langskomen.
Met wie moet het verpleeghuis nu mevrouw gaat dementeren overleggen over de medische behandeling en verzorging van mevrouw? Wie komt er voor haar belangen op nu zij dat zelf steeds minder goed kan?

Omdat ik was ingeschakeld om als executeur te zijner tijd de nalatenschap van mevrouw af te wikkelen en haar uitvaart te regelen en ik regelmatig bij mevrouw op bezoek kwam, vroeg het verpleeghuis mij of ik als mentor voor mevrouw op zou willen treden. Het verpleeghuis diende het verzoek tot aanwijzing van mij als mentor in bij de rechtbank. Sinds de beschikking is afgegeven behartig ik als mentor de medische en persoonlijke belangen van mevrouw en bezoek ik mevrouw wekelijks en heb wekelijks contact met de Eerstverantwoordelijk verpleegkundige (EVV-er) over de lichamelijke en geestelijke toestand van mevrouw. 

In een levenstestament had mevrouw mij vooraf al kunnen aanwijzen als haar belangenbehartiger in persoonlijke en medische zaken. Dat had een gang naar de rechtbank, die tijd en geld kost, bespaard.

Al deze voorbeelden tonen aan dat het belangrijk is om iets te regelen voor het geval u het zelf niet meer kunt.

Waar kunt u informatie krijgen en vinden?

Vanuit het Platform Dood gewoon in Den Haag worden Haagse burgers daarom aangemoedigd om zelf de regie te nemen over hun laatste levensfase. Regie houdt daarbij ook in: Zelf aan het roer staan en alvast maatregelen treffen voor de situatie waarin u wellicht niet meer zelf beslissingen kunt nemen over uw behandeling en uw financiën. Regel het alvast zèlf voordat het voor u wordt geregeld!

Een nieuw initiatief van het Platform is het Café Doodgewoon. Op donderdag 22 september vindt het eerste Café Doodgewoon in Den Haag plaats. Thema van deze eerste bijeenkomst is: ‘Het Levenstestament, wat kun je allemaal regelen voor het geval je het zelf niet meer kunt’. Mr Sandy Houdijk, notaris bij Maaldrink Vermeulen in Den Haag, en Mr Helene Vooys, nalatenschapsjurist, belichten het levenstestament vanuit verschillende invalshoeken. De formele kant en de praktische uitvoering worden besproken waaronder de volmacht, welke onderwerpen er vastgelegd kunnen worden, het ingaan van het levenstestament en wils(on)bekwaamheid. Er is alle ruimte voor vragen en om met elkaar in gesprek te gaan.

Gratis toegang: U kunt zich aanmelden door een e-mail te sturen aan Evita m.visee@evitazorg.nl of telefonisch: 070-3141600. Locatie: Evita Lokaal, huis van de wijk. Van Alkemadelaan 309A – 315, 2597 AJ Den Haag

Café Doodgewoon is een initiatief van het Palliatief Netwerk Haaglanden en het Platform Dood gewoon in Den Haag. Dit najaar en in het voorjaar van 2017 worden er vier Cafés Doodgewoon georganiseerd bij Evita Lokaal.

Helene Vooys, Nalatenschapsjurist en lid van het Platform Dood gewoon in Den Haag